سرویس اقتصاد مشرق - بیش از هزار و دویست روز از عمر دولت یازدهم، 500 روز از امضای برجام و حدود 400 روز از زمان اجرای توافق هسته ای ایران و 6 کشور موسوم به 5+1 گذشته است.
از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، ارتقای ارزش پول ملی، به عنوان یکی از شعارهای کلیدی و وعده های دولت مطرح و همواره جهش نرخ ارز در دولت سابق مورد انتقاد قرار می گرفت.
به عنوان نمونه، حسن روحانی در خلال تبلیغات انتخاباتی سال 92 با حضور در برنامه «با دوربین» شبکه اول سیما پس از آنکه وعده 100 روزه برای حل مشکلات اقتصادی داد، درباره نرخ ارز نیز گفت:
از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، ارتقای ارزش پول ملی، به عنوان یکی از شعارهای کلیدی و وعده های دولت مطرح و همواره جهش نرخ ارز در دولت سابق مورد انتقاد قرار می گرفت.
به عنوان نمونه، حسن روحانی در خلال تبلیغات انتخاباتی سال 92 با حضور در برنامه «با دوربین» شبکه اول سیما پس از آنکه وعده 100 روزه برای حل مشکلات اقتصادی داد، درباره نرخ ارز نیز گفت:
"ما شاهد هستیم که دلار بعد از چندماه به چندین برابر قیمت افزایش پیدا می‌کند، مشکل کجاست؟ مشکل عدم مشورت، خودشیفتگی، عدم استفاده از ابزار علمی برای اداره کشور و بی‌ثباتی‌ها است. چقدر ما در این 7-8 سال گذشته شاهد تغییر پیاپی مدیران بودیم؟ این بی‌ثباتی چگونه به مردم اطمینان خواهد داد؟ مردم مدیریت کارآمد و ثبات را می‌خواهند. مردم قدرت آینده و آینده‌نگری را می‌خواهند."
ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی نیز پس از توافق هسته ای از کاهش نرخ ارز در بازار خبر داده و گفته بود:
"بازار ارز طی روزهای آینده روند باثبات بیشتری را به خود خواهد دید و حتی شاهد سیر نزولی در بازار آزاد خواهیم بود. وی همچنین ادامه داد: در آینده پس از دیدن نشانه‌‌های رشد اقتصادی، کاهش تدریجی نرخ دلار در بازار ادامه خواهد داشت."
از این سخنان و وعده های مسئولان برای کاهش نرخ ارز و تک نرخی شدن آن که بگذریم، در بازار اما شرایط کاملا متفاوت است به نحوی که از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم تاکنون، نرخ ارز چه در بازار آزاد و چه ارز دولتی روند افزایشی داشته است.
از این سخنان و وعده های مسئولان برای کاهش نرخ ارز و تک نرخی شدن آن که بگذریم، در بازار اما شرایط کاملا متفاوت است به نحوی که از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم تاکنون، نرخ ارز چه در بازار آزاد و چه ارز دولتی روند افزایشی داشته است.
به عنوان نمونه هر دلار دولتی در 13 مرداد 1392 همزمان با اولین روز کاری
دولت یازدهم 2478 تومان قیمت گذاری شده بود که این رقم امروز(9 آذر 95) به
3209 تومان رسید که حکایت از رشد نزدیک به 800 تومانی دارد.
این افزایش در حالی رخ داده است که در پسابرجام، مسئولان بر دسترسی کشور به بازارهای مالی بین المللی تاکید داشته و خبر از ورود پول های بلوکه شده به کشور می دادند که باید پرسید با وجود این اتفاقات چرا در دولت یازدهم قیمت ارز افزایش یافت؟ سوالی که به عقیده کارشناسان جواب آن را باید در جبران کسری بودجه دولت پیدا کرد.
در نمودارهای زیر به مقایسه نرخ دلار دولتی و آزاد در سه بازه زمانی آغاز به کار دولت (13 مرداد92)، زمان اجرای برجام (26 مهر 94) و معاملات روز جاری (9 آذر 95) پرداخته ایم.
همانطور که در این نمودار مشاهد می شود قیمت دلار دولتی از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم تا زمان اجرای توافق هسته ای بیش از 500 تومان افزایش یافته است. برجام هم علیرغم این که قرار بود دسترسی ایران به دلار را تسهیل کند نیز نتوانست جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد و از روز پس از اجرای توافق تا کنون نرخ دلار دولتی نیز بیش از 200 تومان رشد داشته است.
در بازار آزاد نیز وضع به همین روال است. در انتهای مرداد سال 92 هر دلار در بازار آزاد 3180 تومان مورد خرید و فروش قرارمی گرفت که این رقم در انتهای معاملات روز جاری (9 آذر 95) به 3900 تومان افزایش یافته است.
براساس این نمودار قیمت هر دلار در بازار آزاد از زمان آغاز به کار دولت تا زمان اجرای توافق هسته ای، حدود 300 تومان افزایش قیمت یافت و از روز اجرای برجام نیز سیر افزایش قیمت دلار در بازار شروع شد و در معاملات امروز برای ساعتی به رقمی بیش از 4000 تومان رسید که براین اساس می توان گفت دلار در پسابرجام حدود 600 تومان گران شد.
بررسی این نمودارها و تغییرات بازار نمایانگر این است که حسن روحانی به وعده خود در زمان تبلیغات ریاست جمهوری درسال 92 پایبند نبوده و در این مدت نتوانسته جلوی کاهش ارزش پول ملی را بگیرد و نیز مسئولان بانک مرکزی هم در وعده خود مبنی بر تک نرخی شدن ارز موفق نبودند و نتوانستند در برابر نوسانات نرخ ارز اقدام مناسب از خود نشان دهند.
حال باید دید دولت در قبال این افزایش نرخ ارز چه موضعی خواهد گرفت؟ آیا این موضوع که افزایش نرخ ارز به دلیل جبران کسری بودجه دولت اتفاق افتاده را قبول می کند و همچنین چه توجیهی برای این دارد که چرا در پسابرجام با وجود اذعان چندین باره مسئولان به دسترسی ایران به بازارهای مالی و ورود مقداری از پول های بلوکه شده به کشور و همچنین دریافت پول صادرات بیش از 2.5 میلیون بشکه ای نفت در روز، بازهم شاهد افزایش قیمت در بازار هستیم؟
درجدول زیر، میزان افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و نرخ دولتی، از زمان شروع به کار دولت یازدهم قابل مشاهده است.
